طلا و مس نمونه یک فیلم دینی

حسن عباسی تحلیلگر مسایل استراتژیک با حضور در برنامه هفت که جمعه شب ها از شبکه سوم سیما پخش می شود، به بررسی سینمای دینی در ایران و جهان پرداخت.

به گزارش رجانیوز، دکتر حسن عباسی از اساتید برجسته علوم استراتژیک، در خصوص سینمای دینی در ایران و جهان گفت: ...

علیرغم آنچه که در تصور عموم مردم هست، بیشتر فیلم های دینی از مضامین دینی برخوردار نیست بلکه فیلم هایی از جنس تاریخی است که یک برهه ای از تاریخ را روایت می کنند.

وی فیلم هایی همچون مختارنامه، مریم مقدس در ایران و ده فرمان و السید در سینمای غرب را فیلم هایی تاریخی دانست و گفت: فیلم دینی این است که بتواند یک حس دینی را به مخاطب منتقل کند.

عباسی با اشاره به فیلم هایی همچون طلا و مس و ترومن شو تصریح کرد: فیلمی همچون طلا و مس یک مضمون دینی را در غالب یک حس به مخاطب منتقل می کند، و عشق به همسر را نه از نوع شهوت و بلکه از این جهت که وی یک انسان است را به خوبی نمایش می دهد.

این منتقد سریالهای غربی با تشبیه صحنه تئاتر به عالم هستی، و فیلم برداران پشت دوربین به کاتبان اعمال و افعال، اصالت را از آن مخاطبی دانست که پشت تلویزیون نشسته و به صحنه های تئاتر نگاه می کند و اظهار داشت: عالم هستی هم همینگونه است، به این مفهوم که ما انسانها می دانیم که خدایی هست و به اعمال و افکار و افعال انسانها مسلط است، لذا اصالت از خداست.

این استاد دانشگاه سپس فیلم ترومن شو با بازیگری جیم کری را نمونه یک فیلم دینی که به انتقال مفهوم اصالت می پردازد عنوان کرد و گفت: در این فیلم جیم کری در دنیایی زندگی می کند که مردم کشورش اعمال او را از طریق دوربین ها می بینند، در حالی که خودش از این موضوع خبر ندارد و زمانی که متوجه می شود به فکر نوع رفتارهایش می افتد.

وی در ادامه سخنانش، ارائه مفاهیم قرآنی در قالبی هنری را ضروری دانست و گفت: ما در قرآن آیه هایی داریم که با "اِنّ" آغاز می شود، این آیه های دکترین های زندگی جوامع بشری باید قرار بگیرد، به عنوان مثال فیلم طلا و مس، مفهوم آیه "ان مع العسر یسرا" را با یک حس هنری به مخاطب انتقال می دهد.

وی افزود: این در صورتی است که معنای این آیه به اشتباه برای مردم گفته شده است، در این آیه بعد از "اِنّ"، واژه "مع" آمده است که به معنای "با" است، لذا آیه اشاره می کند که با سختی، آسانی است.

وی گفت: در زندگی های امروزی شاهدیم که مردم تلقی دیگری از این آیه دارند به این صورت که این آیه اینگونه برایشان جا افتاده که "ان بعد العسر یسرا"، یعنی بعد از هر سختی، آسانی است، به عنوان مثال از یک جوان می پرسیم چرا ازدواج نمی کنی، می گوید باید لیسانسم را بگیریم، بعد یک مشکل دیگر دارم که کنکور کارشناسی ارشد را بدهم، مشکل بعدی این است که سربازی هم بروم، مشکل بعدی این است که کار پیدا کنم، بعد از گذر از همه این مشکلات حالا می توانم ازدواج کنم، بنابراین خیلی ها فکر می کنند که بعد از سختی آسانی است در حالی که قرآن می فرماید با سختی آسانی است.

این استاد علوم استراتژیک، در بخش دیگری از سخنانش، مفاهیم دینی را دارای مراتبی توصیف کرد و گفت: این مفاهیم مراتبی دارد، وحی، عقل، حس، وقتی شما آیه ای از قرآن را برای فردی می خوانید در واقع وحی را برای او خواندید، اگر کسی این آیه را تفسیر کند مثل روحانیون، در واقع این مفهوم را عقلی کرده، حالا اگر این آیه در قالب یک هنر ارائه شود، می شود حس که به جامعه منتقل می شود، و ابزار این حس هم گاهی موسیقی، گاهی یک حرکت دوربین و غیره خواهد بود.

وی نیاز امروز جوامع را انتقال مفاهیم از طریق همین حس دانست و تصریح کرد: جامعه دانشگاهی و حوزوی ما باید به این نکته توجه کنند که از حس غافل نشوند، این عیب هنرمند و کارگردان نیست که فیلم دینی نمی سازد، چون کارگردان نمی داند فیلم دینی چیست، چون فقه نمی داند، لذا این وظیفه جامعه دانشگاهی و حوزوی است که باید بیاید بگوید این این آیه قرآنی چنین مفهومی دینی در بردارد، از اینجاست که کارگردان می تواند آنرا در قالب یک فیلم روایت کند و فیلم دینی بسازد.

عباسی تعداد فیلم های دینی ساخته شده در کشورمان را بسیار ناچیز خواند و با بیان اینکه حتی بسیاری از کارگردانان وقتی فیلمی می سازند نمی دانند که فیلم دینی ساخته اند گفت: یک کارگردان می رود فیلمی می سازد وقتی از او می پرسیم فیلم دینی ساخته ای می گوید نه من قصدم این نبوده، چون نمی داند فیلم دینی چیست.

این استاد دانشگاه همچنین به موضوع رشد و غنی اشاره کرد و اظهار داشت: ما دو مفهوم در قرآن داریم، یکی رشد و دیگری غی، فیلم دینی می تواند هم رشد دهد و هم غنی، هنرمند باید بتواند جامعه را با هنر خود رشید کند، این دو مفهوم از ضرورتی ویژه برخوردارند که باید به آن توجه شود.

 عباسی درخصوص مفاهیم قرآنی به ربا اشاره کرد و به موضوع بانکداری اسلامی پرداخت و اظهار داشت: در قرآن آمده است که ربا به جنگ با خدا رفتن است، و میدانیم که بانک اصلا بر پایه ربا برقرار شده است.

وی گفت: فیلم تاجر ونیزی همین موضوع را به تصویر می کشد، در ونیز آن زمان که خیابانها آب بود، پیاده رو ها هم مسقف بوده است، یهودیانی که ربا می دادند، روی یک صندلی می نشستند که اسم آن صندلی را گذاشتند "بانک"، بعدها ساختمانهایی را ساختند و به جای آن صندلی درون ساختمان به ربا دادن پرداختند، حالا امروز میگوییم بانکداری اسلامی، یعنی جنگ با خدای اسلامی.